Podczas corocznego, uroczystego podsumowania roku turystycznego 2022, które kilka tygodni temu odbyło się w Domu Kultury w Żarnowie, pani Grażyna Szafińska zaprezentowała wiersz „Z dziejów Żarnowa”. Jest to zmodyfikowana i poprawiona wersja wiersza pod tym samym tytułem, który był już prezentowany podczas turystycznych spotkań. Publiczna prezentacja wiersza została nagrodzona gromkimi brawami przez uczestników spotkania. Dziś postanowiliśmy Go opublikować, aby również internautom, a szczególnie mieszkańcom Gminy Żarnów i regionu opoczyńskiego przybliżyć jego treść. Zachęcamy do lektury…
„Z dziejów Żarnowa”
I.
Dawno przed wiekami w puszczy świętokrzyskiej,
żaden człek nie mieszkał, gdyż zwierzęta wszystkie,
puszcze oraz bory tak opanowały,
że się wtedy ludzie, wejść w te miejsca bali.
II.
Gdy wędrówka ludów już się faktem stała,
wejść w ostępy leśne grupa pogan chciała,
byli w zwartej masie, więc strach ich był mniejszy,
przed zwierzem potężnym i znacznie silniejszym.
III.
Za miejsce pobytu obrali dolinę, którą otaczały tereny wyżynne,
z biegiem czasu nawet gród tu zbudowali, solidny, drewniany z wielkich mocnych bali.
Zwyczajem ówczesnych wybrali też wodza,
co chronił by plemię przed napaścią wroga.
IV.
Miejsce na wzniesieniu, gdzie gród stał plemienny,
miało swe podgrodzie, gdzie żył lud służebny.
Dalej były włości kleru i rycerstwa,
a fosa zaś strzegła pilnie tego miejsca.
V.
Choć stare kroniki nazwę tego grodu,
to od żaren młyńskich wywodzą podobno.
Jest też hipoteza co mówi o lesie,
który wypalony, miejscem żarnym zwie się.
VI.
Mieszkańcy Żarnowa żyli tu przykładnie,
handlowali zbożem, mierzyli dokładnie,
bowiem miarą zboża był korzec żarnowski.
Znane były targi, gdzie zjeżdżały wioski.
Okoliczni kmiecie robili tu zakup, od stukotu kopyt trząsł się cały Żarnów.
VII.
Kiedy Mieszko I Polskę swą jednoczył,
to i Żarnów krzyże chrześcijańskie zoczył.
Zaczęto budować świątynię wspaniałą
z dość masywną wieżą jakich wtedy mało.
A wieża ta miała charakter obronny,
wąskie okienka , długie kręte schody.
VIII.
Gród nasz nazywano powszechnie kasztelem,
bowiem kasztelanów mieliśmy tu wielu.
Jedne źródła mówią ,że i pięćdziesięciu,
inne zaś że chyba blisko sześćdziesięciu.
Nikt już nie doliczy liczby ostatecznej,
dokumentów mało, oni śpią snem wiecznym!
IX.
Żarnów odwiedzali królowie, książęta,
wielu z nich do dzisiaj historia pamięta.
O Śmiałym to klasztor w Mogilnie wspomina,
Herman był z synami i król Jan Kazimierz.
Wcześniej Leszek Czarny i Kazimierz Wielki,
gdyż przez Żarnów zmierzał do swojej Esterki…
X.
Władysław Jagiełło prawa miejski nadał,
niejeden kasztelan w senacie zasiadał.
W grodzie kasztelańskim, dla jego obrony,
miał grupę rycerzy, lecz nie dla fasonu.
Dowodził załogą, był też od spraw sądów,
cywilnych i karnych, nie tylko od rządów.
XI.
Z czego żyli wtedy mieszkańcy Żarnowa? Polacy z rolnictwa,
z handlu i rzemiosła to przeważnie żyła zaś ludność żydowska.
XII.
Były cechy tkaczy, kuśnierze i krawcy,
kowale, rymarze, stolarze i szewcy.
Takie były wtedy ludności potrzeby,
bez których dziś można obejść się od biedy.
XIII.
W siedemnastym wieku, przybyli najeźdźcy,
w historii nazwani też „Potopem szwedzkim”.
Nasz król Jan Kazimierz nie dał wrogom rady,
chociaż miał husarię, lecz Szwedzi armaty.
XIV.
O bitwie przegranej snuto opowieści,
do dziś pozostało coś z tej dawnej treści!
Wzniesienie z którego bitwę obserwował
nasz król Jan Kazimierz – „Szwedzką Górą” zowią.
XV.
Ponoć aby Żarnów już nigdy nie powstał,
Szwedzi rozebrali wnet wszystkie domostwa.
Nawet paleniska, kamienne kominy,
by nie powróciły żarnowskie rodziny.
A szwedzcy najeźdźcy już nie przypuszczali,
że mieszczanie jednak gród odbudowali !
XVI.
W osiemnastym wieku przyszło Oświecenie
i Żarnów odzyskał dawne przywileje.
Rozwinął się handel i stare rzemiosło,
siedem nowych targów nadał August Mocny.
XVII.
I przyszły rozbiory, trzy państwa jak sępy,
naszą piękną Polskę rozdarły na strzępy.
Dawne przywileje miastu wnet zabrano,
stało się wsią gminną i tak już zostało.
XVIII.
Gdy nadeszła pierwsza wojna ta światowa,
na szczęście nasz Żarnów nie ucierpiał znowu.
Front też nie przebiegał tutaj w okolicy,
nie było okopów, bojowych pozycji.
XIX.
Dramatyczny przebieg miała druga wojna,
okupacja, terror i sen niespokojny.
Ludność okoliczna sprzyja partyzantom,
by utrudnić życie naszym okupantom,
więc dla leśnych ludzi oferuje żywność,
szpital partyzancki i bezpieczną przystań.
XX.
Wiele rodzin polskich za tę cenną pomoc,
zostało zabitych albo wywiezionych.
Lecz w pamięci naszej, na zawsze zostaną
ich czyny chwalebne, łzami opłakane.
XXI.
Wiele się po wojnie tu w Żarnowie działo,
powstały spółdzielnie, w kulturze aż wrzało.
Dużo miała zasług w rozwoju Żarnowa
Szkoła Podstawowa.
XXII.
Trzy lata przed końcem dwudziestego wieku
w Żarnowie powstał Oddział PTTK-u.
Żarnowscy działacze na czele z prezesem
w tej społecznej pracy, przepadli z kretesem.
XXIII.
Najpierw rajdy piesze, wycieczki i bale,
coraz dalsze spływy (ruch ma wiele zalet).
Teatr, filharmonia, koncerty i balet
naszych uczestników nie nudziły wcale.
XXIV.
A w ciągu ćwierćwiecza naszej działalności z pomocą działaczy,
młodzież zdobywała czołowe lokaty,
w konkursach plastycznych, literackich, wiedzy
nawet krasomówczych wygrywali wtedy.
I ci młodzi ludzie przez ćwierćwiecze całe,
wiedzą i talentem Żarnów rozsławiali.
XXV.
Wciąż dalej się dzieją różne wydarzenia
i plany już nowe, czekają spełnienia …
Toteż zachęcamy wszystkich, w każdym wieku,
do wzięcia udziału w akcjach PTTK-u.
Grażyna Szafińska
Żarnów, styczeń 2023 r.
Pani Grażyna Szafińska słynie z wielu pasji i zainteresowań. Są nimi krajoznawstwo, regionalizm i poezja, którymi od lat dzieli się szczególnie z młodymi ludźmi, nie tylko poprzez swoją bardzo aktywną działalność w PTTK, ale również pracując przez wiele lat w żarnowskich szkołach.
Grażyna Szafińska urodziła we Wrocławiu. Ukończyła Wyższą Szkołę Pedagogiczną w Częstochowie na kierunku pedagogika opiekuńcza z wychowaniem muzycznym. Po studiach, pełniła funkcję dyrektora Gminnego Ośrodka Kultury w jednej z miejscowości koło Wielunia. W tym okresie inicjowała liczne wydarzenia społeczne i kulturalne na rzecz lokalnego środowiska. Po kilku latach zamieszkała w Poddębicach, gdzie objęła stanowisko instruktora muzycznego w Poddębickim Domu Kultury. W ciągu 12 lat prowadziła liczne zespoły wokalne, instrumentalne, teatrzyki dziecięce, teatry poezji, kabaret oraz zespół śpiewaczy „Czeremcha”. Jej podopieczni osiągali liczne sukcesy i zdobywali nagrody i wyróżnienia w przeglądach i konkursach o zasięgu regionalnym i wojewódzkim.
Od września 1990 roku Grażyna Szafińska mieszka w Żarnowie. Tu pracowała jako nauczycielka muzyki, najpierw w szkole podstawowej, a od 1999 roku również w gimnazjum. Efektem jej pracy społecznej w czasie pozalekcyjnym było przygotowanie kilkudziesięciu laureatów konkursów i przeglądów artystycznych o charakterze regionalnym, wojewódzkim i ogólnopolskim. Najbardziej znaczącymi osiągnięciami Jej podopiecznych było uzyskanie czołowych lokat w Ogólnopolskich Konkursach Krasomówczych w Legnicy. Przygotowywane przez nią dzieci i młodzież uczestniczyły w Ogólnopolskich Spotkaniach z Poezją Marii Konopnickiej i Ogólnopolskich Przeglądach Piosenki i Przyśpiewki Ludowej w Przedborzu, odnosząc znaczące, spektakularne sukcesy. Ogromnym sukcesem było zajmowanie przez kilka Jej podopiecznych, uczennic SP w Żarnowie, I, II i III miejsc w wielu edycjach Ogólnopolskiego Młodzieżowego Konkursu Krajoznawczego „Poznajemy ojcowiznę”.
Grażyna Szafińska jest członkiem PTTK od 1989 roku, a od 1997 roku aktywnie działa w strukturach oddziałowych towarzystwa w Żarnowie. Jest współorganizatorką niezliczonej ilości rajdów pieszych dla dzieci i młodzieży, spływów kajakowych, obozów wędrownych i przeglądów poezji „Krajobrazy polskie”. Znane są Jej liczne programy artystyczne na rzecz szkoły i lokalnego środowiska oraz występy uczniów na zakończenie rajdów (szczególnie o tematyce historycznej). Jej zasługą jest również współorganizacja 100 wyjazdów na spektakle operowe w Teatrze Wielkim w Łodzi.
Grażyna Szafińska jest przodownikiem turystyki pieszej, instruktorem krajoznawstwa regionu i instruktorem ochrony przyrody. Za osiągnięcia w pracy dydaktyczno – wychowawczej, kulturalnej i turystycznej została uhonorowana licznymi medalami, odznaczeniami i wyróżnieniami państwowymi oraz resortowymi. Jej pasją było i jest krzewienie zainteresowań artystycznych i krajoznawczych wśród dzieci i młodzieży, rozwijanie ich twórczej ekspresji oraz wytworzenie w uczniach potrzeby aktywnego uczestnictwa w życiu muzycznym, teatralnym oraz działalności krajoznawczej.
